„ ... mów dziecku, że jest dobre,

  że może, że potrafi ... „

                                    Janusz Korczak

MINIPORADNIK DLA RODZICÓW

     

Jak pomóc dziecku nadpobudliwemu psychoruchowo?

Oto kilka rad i wskazówek, stosowanych z dobrym skutkiem przez rodziców takich dzieci:

1. Rodzice muszą zdobyć umiejętności rozeznania się w różnych sytuacjach   i poznawać czynniki irytujące dziecko.       

2. Muszą też zważać oraz niezwłocznie reagować na symptomy zapowiadające u dziecka stany rozdrażnienia. Najwięcej można wyczytać z wyrazu twarzy, na której szybko odmalowuje się narastająca frustracja i niemożność znalezienia wyjścia z sytuacji.

3. Skuteczne bywa życzliwe przypominanie dziecku, by panowało nad sobą, choć czasem okazuje się konieczne wybawienie go z jakiejś opresji.

4. Nieraz warto na jakiś czas przestać się nim zajmować – nie po to, by je ukarać, lecz by zarówno sobie,  jak i jemu dać czas na ochłonięcie.

 

Aby dzieci nadpobudliwe były szczęśliwe i zdrowsze, trzeba im zapewnić środowisko, w którym panuje porządek i stabilizacja;

1. Należy uprościć styl życia.

2. Ograniczyć dopływ bodźców zewnętrznych, gdyż ich nadmiar oddziałuje szkodliwie.

3. Nie dawać dziecku zbyt dużo zabawek naraz.

4. Niech ma do wykonania tylko jedno zadanie – tak długo, aż się z niego wywiąże.

5. Wprowadzić ustalony – choć nie sztywny – plan zajęć, który da dzieciom poczucie stabilizacji. Chodzi nie tyle o dokładne wyznaczenie i trzymanie się godzin, ile o przestrzeganie porządku, czyli kolejności zajęć.

6. Dbać o racjonalne żywienie rodziny, podając regularnie posiłki oraz przekąski, które będą proste, a jednocześnie bogate w różne składniki.

7. Warto wiedzieć, co  dziecko lubi, a czego nie.

8. Nie zmuszać dziecka do jedzenia czegoś, co mu stanowczo nie smakuje

lub do noszenia garderoby, która mu się nie podoba.

9. Musi otrzymywać krótkie komunikaty. Zamiast: „ Znowu wróciłeś z podwórka w tych zabłoconych butach i wchodzisz na dywan” Trzeba mówić: „zdejmij buty” lub „buty” i upewnić się czy dziecko usłyszało: „proszę powtórz”.

10. Podzielić zadania na etapy:

 

Jeśli powiemy „sprzątaj pokój” to mimo, że dziecko chce to zrobić, nie wie jak. Posprząta jeśli dostanie polecenie: „zdejmij rzeczy z krzesła”, a teraz ”włóż je do szafy”.

Trudne dzieci nieraz bardziej niż inne wymagają trzymania twardą ręką.

 

Jak nagradzać dobre postępowanie?

1. Pochwała – słowa uznania za dobrze wykonaną pracę lub właściwe zachowanie, wypowiedziana życzliwym tonem, potwierdzone przytuleniem i serdecznym wyrazem twarzy.

2. Tabliczka – znajdująca się w widocznym miejscu, na którym umieszcza się nalepki lub gwiazdki, aby zachęcić dziecko do dobrego zachowania.

3. Lista dobrych czynów – opisująca sukcesy dziecka: wartościowe czyny, zasługujące na pochwałę. Gdy dziecko zrobi coś dobrego,  choćby to była z początku drobnostka, wpisz to na listę i przeczytaj komuś z rodziny.

4. Barometr zachowania – gdy dziecko zrobi coś dobrego,  do szklanego naczynia wrzuca się cukierki lub ziarnka grochu – w zależności od wieku dziecka /jest to widzialny bodziec wzmacniający pozytywnie zachowanie/. Chodzi o stworzenie systemu przyznawania punktów, których określona liczba upoważniałaby do nagrody, jaką może być na przykład pójście do kina, na łyżwy czy do restauracji – a więc zrobienie czegoś, co rodzina i tak zamierzała zrobić. Zamiast grozić dziecku: „jeżeli będziesz niegrzeczny, to nigdzie nie pójdziemy”, powiedz raczej: „ Pójdziemy, jeśli będziesz grzeczny”. Najważniejsze jest zastąpienie negatywnego myślenia, myśleniem pozytywnym, a na to – warto pamiętać – potrzeba czasu.

 

 

Jak rozmawiać z nadpobudliwym dzieckiem ?

1.  Upewnijcie się, że dziecko słucha. Jeżeli to możliwe zatrzymajcie je w biegu.

     Spójrzcie mu w oczy. Poproście o powtórzenie Waszych słów.

2.  Nie atakujcie. Reakcją na każdy atak jest obrona. Lepiej jest przedstawić co

     Was denerwuje /nie podoba mi się, że głośno krzyczysz kiedy śpi twoja

     siostra,  babcia itp./ Powiedzcie jasno co chcecie, żeby dziecko zrobiło

     / oczekuję, że przez następną godzinę będziesz się bawił w swoim pokoju/

     Instrukcja musi być na tyle precyzyjna i krótka, na ile jest potrzebna Waszemu

     nadpobudliwemu dziecku.   

3.  Używajcie jak najmniej słów. To naprawdę pozwala  oszczędzać czas.

     Wasze dziecko najczęściej dobrze rozumie zasady i dlatego łatwo mu

przypominać je krótkimi hasłami. Na przykład: „cisza” , „pisz”,”słuchaj”, „patrz”

4.  Słowa na piśmie mają większą wagę. Jeśli nie odnoszą skutku przypomnienia

ustne, można napisać krótki list. Taki list pomaga nam zachować resztki

spokoju, kiedy tracimy już cierpliwość i zbliżamy się do punktu, w którym za kilka sekund nastąpi wybuch. / Napiszcie: Babcia śpi. Jest chora. Baw się cicho”

5.   Ustalcie normy postępowania, które pomogą dziecku panować nad swą impulsywnością.

6.   Opracujcie kodeks obowiązujących reguł, jak również sprecyzować konsekwencje łamania niepodważalnych praw.

.

  Jak pomóc w odrabianiu lekcji?

1. Biurko ucznia, miejsce pracy -  pomóżcie je uporządkować, zabierzcie z niego wszystkie niepotrzebne przedmioty, / ograniczyć ilość bodźców/

Pokój, w którym nie ma telewizora, komputera / nie jest włączony/

2. Czas pracy – wyznaczcie godziny pracy i zabawy 

Wstaję o ... , szkoła od ...  do....., obiad o ....., lekcje od.... do.....,

zajęcia dodatkowe o......, zabawa od  ....  do ..... itd. /napisać i umieścić

w widocznym  dla dziecka miejscu/.

3. Obecność rodziców – niektóre dzieci potrzebują pomocy w odrabianiu

lekcji, inne tylko rodzica w pobliżu.

Ustalcie wspólnie jaki typ pracy Wam odpowiada.

 

Kilka pomysłów na skuteczne uczenie się dziecka

 

a/ Zdobywanie wiedzy może być ciekawą zabawą, spróbujcie pobawić się z          

    dzieckiem w wyszukiwanie ciekawych informacji w  książkach i czasopismach.

b/ Zapiszcie  dziecko do pobliskiej biblioteki.

c/ Spróbujcie zadawać dziecku zaskakujące pytania np. „ Jak myślisz skąd   

    bierze się żółty ser?”.

d/ Sami przy dziecku zaglądajcie do książki.

e/ Nauczcie dziecko korzystać z encyklopedii, słowników i samodzielnie szukać        

    rozwiązań problemów .

.f/ Zabierajcie dziecko na ciekawe wycieczki – do starego młyna, gdzie może          

    zobaczyć jak dawniej mieliło się zboże, do muzeum – gdzie możecie zobaczyć

    rzeczy, o których dziecko uczyło się w szkole.

 

Kłopoty ze snem – wieczorne manewry

a/ Wyznacz dziecku stałą i przestrzeganą godzinę snu.

b/ Gdy dziecko jest bardzo zmęczone może nie zdawać sobie sprawy, że   

     potrzebuje już snu i tym bardziej upierać się przy dalszej zabawie.

c/ Oglądanie telewizji sprawia, że dziecko czuje się pobudzone. Postaraj się

     ograniczyć ilość programów przed pójściem dziecka spać.

d/ Staraj się układać dziecko do snu w atmosferze serdeczności, miłości i

     odprężenia.

 

            Metody mające na celu uspokojenie dzieci nadaktywnych

Wyciszanie dziecka można rozpocząć, wprowadzając w życie którąkolwiek z

poniższych metod: -    przytulanie, pieszczoty, masaż;

• łagodna muzyka
• opowiadanie i czytanie bajek
• ciepła kąpiel /pod nadzorem osoby dorosłej/
• rysowanie malowanie pędzelkiem albo palcem,

rysowanie kredką lub kredą;

• ugniatanie plasteliny;
• zabawy w wodzie;
• robienie wypieków, gotowanie /pod nadzorem osoby dorosłej/
• obserwowanie ryb w akwarium;
• zabawa ze zwierzątkiem domowym;
• proste zabawy z wyobraźnią /leżąc z zamkniętymi oczami, wyobrażajcie sobie różne przyjemne miejsca;   „Wyobraź
• sobie plażę...”/

 Do szczególnie stresujących czynników związanych z wychowaniem trudnego dziecka należy jego nadmierne pragnienie skupienia na sobie uwagi. Toteż jak najszybciej dostrzegaj, chwal i nagradzaj właściwe zachowanie lub dobrze wykonaną pracę. Słowa uznania będą dla dziecka

wielką zachętą. Dzieci potrzebują małych, ale natychmiastowych nagród.

Ćwiczenia, zmniejszające chaotyczność wyładowań ruchowych u dzieci w wieku przedszkolnym i szkolnym .

• stemplowanie na papierze,
• kopiowanie rysunków,
• odrysowywanie wzorów,
• rysowanie lub malowanie na papierze,
• rysowanie kredką na ciemnym papierze,
• wysypywanki z piasku,
• rysowanie „nitką’,
• kompozycje ze sznurka i kolorowych włóczek,
• malowanie „mokre w mokrym”,
• malowanie na podkładzie z kaszy,
• kolorowa wydzieranka,
• płaskorzeźba z plasteliny,
• modelowanie z wałeczków plasteliny lub ciastoliny.

 

Drogi Rodzicu ! Nie używaj „niebezpiecznych słów” /Zagrożenie wybuchem !!!/

•  Ty nigdy!
•  Ty zawsze!
•  Nie wolno!
•  Zabraniam!
•  Musisz natychmiast!

 

Zasady efektywnej pracy z dzieckiem

• Nie mówcie dziecku tego, czego sami nie znosicie wysłuchiwać.
• Dostrzegaj sukcesy, a nie porażki.
• Krótkie i zwięzłe polecenia.
• Etapowość pracy.
• Nie karać za objawy.
• Używać pochwał jako wzmocnienie pozytywnych zachowań
• Stosowanie metody „zdartej płyty”
• Mówić tak, aby dziecko usłyszało.
• Normy, zasady i konsekwencje muszą być jasne i zrozumiałe.
• Dziecko nadpobudliwe może pracować krótko.
• Akceptuj jego uczucia/ np.” widzę, że jesteś wściekły na brata, ale nie zgadzam się na bicie w tym domu”/
• Konsekwencje / Zasada 5 x S: szybka, skuteczna, sprawiedliwa, słuszna, słowna /

 

Nadpobudliwość to cecha, która zazwyczaj zmniejsza się z wiekiem, choć u około 30% osób objawy utrzymują się w dorosłości. Zwykle najtrudniej jest w przedszkolu i szkole podstawowej, potem już – można zająć się tym, co nas pasjonuje. Ludzie nadpobudliwi często są dziennikarzami reżyserami, pracują w agencjach reklamowych, w zawodach, w których ruchliwość i nadpobudliwość jest zaletą.

 

                                                                                   Opracowała: Katarzyna Figas

 

 

L I T E R A T U R A ;

• T. Wolańczyk, A. Kołakowski, M. Skotnicka: „ Nadpobudliwość psychoruchowa u dzieci – prawie wszystko, co chcielibyście wiedzieć o dzieciach” Lublin 1999
• H. Nartowska: „Dzieci nadpobudliwe psychoruchowo” Warszawa 1972
• G. Serfontein: „Twoje nadpobudliwe dziecko” Warszawa 2003

 

Miniporadnik opublikowano w Zachodniopomorskim Miesięczniku Oświatowym „Refleksje” nr 9/2004